Ondanks de hoge prevalentie van psychische klachten, psychosociale problemen en middelengebruik wordt er niet routinematig naar deze factoren gevraagd in de geboortezorg. Om de perinatale gezondheid te verbeteren is een gestandaardiseerde aanpak nodig voor het opsporen en terugdringen van deze nadelige factoren. Met het Mind2Care screen-en-advies instrument is een dergelijke aanpak mogelijk.
Het Mind2Care screen-en-advies instrument is gemaakt om tijdens de zwangerschap te screenen op psychische klachten, psychosociale problemen en middelengebruik. Op basis van de gegeven antwoorden wordt, als het nodig is, een advies gegeven over begeleiding of behandeling tijdens de zwangerschap. Deze begeleiding of behandeling is aangepast aan de lokale zorgsituatie. De vragenlijst is wetenschappelijk gevalideerd en geschikt om te gebruiken door alle zwangere vrouwen in Nederland.
Meer informatie over psychische stoornissen in de peripartum periode is te vinden in een tweedelig filmpje, gemaakt door Mijke Lambregste-van den Berg voor IMH Nederland. Klik hier voor deel 1. Klik hier voor deel 2.
Wie vult de vragenlijst in?
De Mind2Care vragenlijst wordt door de zwangere zelf ingevuld. Bij voorkeur gebeurt dit rond de intake. Als de vragenlijst is ingevuld verschijnt er, indien nodig, een behandeladvies voor aanvullende zorg op maat. Er wordt geprobeerd om deze extra zorg zo dicht mogelijk in de woonomgeving van de zwangere aan te bieden, volgens de afspraken binnen uw eigen Verloskundig Samenwerkingsverband (VSV). Wanneer er op basis van de gegeven antwoorden geen extra begeleiding of ondersteuning geadviseerd wordt, verschijnt dat ook in beeld.
Soms worden er aan één zwangere meerdere behandeladviezen gegeven. Dit gaat dan over verschillende problematiek, bijvoorbeeld een advies ten aanzien van psychische klachten én middelengebruik. Bij de behandeladviezen staat een korte uitleg over de inhoud van de behandeling en hoe de zwangere met de betreffende behandelaar in contact kan komen.
Sommige VSV´s maken, in samenwerking met de gemeente en de lokale coalitie, gebruik van de Zorgpadentool van Pharos. Binnen de omgeving van Mind2Care is deze zorgpadentool automatisch gekoppeld aan de behandeladviezen.
De Mind2Care geeft alleen een advies, geen verplichting. Het is de bedoeling dat de zwangere het advies met de zorgverlener bespreekt. De zorgverlener kan de ingevulde antwoorden en het advies dat aan de zwangere is gegeven ook inzien. Deze informatie valt, net als uitslagen van andere medische testen, onder het medisch beroepsgeheim: alleen de behandelaar mag deze gegevens inzien. Er wordt door de zwangere en verloskundig zorgverlener samen nagegaan wat er speelt en wat de wensen en ideeën van de zwangere hierbij zijn. Indien gewenst kan de zwangere voor extra begeleiding of ondersteuning worden aangemeld.
Op welk moment in de zwangerschap wordt een zwangere gescreend met Mind2Care?
Het is ten zeerste aan te bevelen om bij voorkeur zo vroeg mogelijk in de zwangerschap de zwangere te informeren over het screenen op kwetsbaarheid betreffende psychopathologie, psychosociale factoren & middelengebruik met de Mind2Care. Het is een standaard onderdeel van de zorg in het eerste trimester. Hoe vroeger er gescreend wordt, hoe eerder (preventieve) zorg geboden kan worden tijdens de belangrijke periode waarin het kind wordt aangelegd en zich ontwikkelt. Het is van belang dat screening gebeurd voordat er een multidisciplinair overleg (MDO) plaatsvindt. Uitkomsten en adviezen zijn immers nodig om samen met de zwangere het individuele zorgpad op te stellen en te beslissen over de zorg tijdens de zwangerschap en mogelijk daarna.
Mocht het zo zijn dat de zwangere pas na de eerste trimester in zorg komt, dan is screenen op psychopathologie, psychosociale factoren & middelengebruik nog steeds van groot belang voor het welzijn van moeder en haar (ongeboren) kind.
Als verloskundig zorgprofessional kun je ter ondersteuning gebruik maken van de folder die digitaal beschikbaar is gesteld door de stichting Mind2Care om de zwangere van informatie te voorzien. Deze folder is tevens te verkrijgen in diverse andere talen waaronder het Engels, Turks, Arabisch en Pools. Ook kun je de zwangere verwijzen naar onze website voor aanvullende informatie.
Hoe kun je het screenen met Mind2Care toepassen in de dagelijkse praktijk?
Screenen op psychopathologie, psychosociale factoren & middelengebruik is een standaard onderdeel van de zorg die wordt geboden door de verloskundig zorgprofessional in het eerste trimester rondom de intake. Hierbij enkele praktische tips voor de dagelijkse praktijk:
- Geef bij (telefonische/digitale) aanmelding direct informatie over screenen met het Mind2Care instrument en het belang hiervan voor de gezondheid en het welzijn van de zwangere en haar ongeboren kind.
- Stuur indien mogelijk de folder (digitaal) toe aan de zwangere en/of attendeer op de website voor aanvullende informatie.
- Bespreek tijdens het eerste fysieke contactmoment nogmaals dat screenen met het Mind2Care instrument belangrijk is. Benadruk hierbij risico op en preventie van vroeggeboorte, dysmaturiteit, asfyxie, aangeboren afwijkingen, angst voor de baring, pijnstillingsbehoefte, niet vorderende baring, hechtingsproblematiek en kindermishandeling.
- Geef aan dat screenen een standaard onderdeel is van de zorg, net als het maken van een echo, bloedonderzoek of het meten van de bloeddruk.
- Licht toe dat het invullen van de Mind2Care-vragenlijst geen deelname aan een wetenschappelijk onderzoek betreft.
- Geef aan dat de adviezen die voortkomen uit het invullen van de Mind2Care-vragenlijst besproken worden tijdens een volgend contactmoment om samen met de zwangere te beslissen over de zorg die zij nodig heeft voor haarzelf en haar ongeboren kind tijdens en/of na de zwangerschap.
- Schakel indien mogelijk ondersteuning in van een praktijkassistente bij het aanbieden van informatie aan de zwangere en bij het versturen van de uitnodiging om Mind2Care in te vullen via MijnKind.online.
- Attendeer de zwangere er op dat zij een mail zal ontvangen via Ivido van MijnKind.online om de Mind2Care-vragenlijst in te vullen.
- Geef aan dat Ivido van MijnKind.online een veilige digitale omgeving is voor haar persoonlijke gezondheidsgegevens. En dat omwille van de veiligheid & privacy dit extra aandacht vraagt om in te loggen in de omgeving van MijnKind.online.
- Licht toe dat het daarom belangrijk is dat de zwangere de rust en de tijd neemt om in te loggen in de omgeving van MijnKind.online en tijdens het invullen van de Mind2Care vragenlijst.
- Verwijs bij behoefte aan meer informatie over de digitale omgeving van MijnKind.online naar de website www.mijnkind.online en waar zij digitaal hulp kan krijgen via help.ivido.nl
- Bied, indien mogelijk met hulp van een praktijkassistente, ondersteuning aan aan zwangere met lage digitale vaardigheden bij het gebruik van de omgeving van MijnKind.online en het invullen van de Mind2Care-vragenlijst.
Tot slot is het raadzaam om binnen het VSV in het basiszorgpad af te stemmen dat screenen met het Mind2Care instrument een standaard onderdeel is van de zorg.
Wie heeft de vragenlijst ontwikkeld?
Het Mind2Care instrument is het resultaat van jarenlang onderzoek door Nederlandse onderzoekers en mensen die in de geboortezorg werken. Door het vragen naar psychische klachten, sociale problemen en middelengebruik kunnen we deze veelvoorkomende problematiek goed en op tijd in de zwangerschap herkennen. Hiermee kunnen we zwangere vrouwen extra ondersteuning bieden als dit nodig is.
In 2008 heeft dr. Mijke Lambregtse-van den Berg, psychiater in het Erasmus MC, de Mind2Care vragenlijst ontwikkeld. Zij kreeg hiervoor geld van ZonMW en stichting Zorgimpuls. Eerst vulden zwangere vrouwen de vragenlijst in de wachtkamer in op handheld computertjes, de zogenaamde ‘palmtopjes’. Op deze manier werden bijna 1500 zwangeren onderzocht.
Van 2008 tot 2014 heeft dr. Chantal Quispel, gynaecoloog, de vragenlijst verder ontwikkeld en getest vanuit het Erasmus MC. Dit deed zij met mensen in heel Nederland die in de geboortezorg werkten. Dit was mogelijk met geld van Achmea. Zij is hierop gepromoveerd (zie proefschrift). Freek Punt IT heeft als eerste een online-versie van de Mind2Care vragenlijst gemaakt. Hierdoor werd het mogelijk de vragenlijst breder te gebruiken en konden meer zwangeren bereikt worden.
In 2016 werd de Stichting Mind2Care opgezet door een groep zeer enthousiaste mensen die in de geboortezorg werkten. Het Mind2Care instrument kwam er toen voor alle verloskundigenpraktijken en ziekenhuizen in Nederland. Er kwam toen ook een voorleeshulp en een vertaling naar het Engels. Ook werd de vragenlijst aangepast voor mensen die moeite hebben met lezen en schrijven. Door de groei van het aantal gebruikers werd overgegaan naar het online systeem van Triqs. Tot december 2020 werden er verdeeld over Nederland ruim 28.000 zwangeren onderzocht met het Mind2Care screen-en-advies instrument.
Sinds 1 januari 2021 is het Mind2Care instrument overgenomen door MijnKind.online. De Stichting Mind2Care is verantwoordelijk voor de inhoud van de vragenlijst.
Wie beheert de Mind2Care vragenlijst?
De Stichting Mind2Care is door het Landelijk Kenniscentrum Psychiatrie en Zwangerschap (LKPZ) gefaciliteerd om het instrument in beheer te nemen. De Stichting Mind2Care heeft geen enkel winstoogmerk. Ze behartigt de belangen van professionals door bij nieuwe ontwikkelingen zo nodig de vragenlijst en de adviezen aan te passen. Ze behartigt ook de belangen van de zwangere door veel aandacht te geven aan het stellen van eenvoudige vragen en het geschikt zijn voor zwangeren met verschillende achtergronden.
Wie gebruikt de Mind2Care?
Erkende verloskundig zorgverleners kunnen een gebruikersovereenkomst afsluiten met MijnKind.online. Zij kunnen het Mind2Care instrument gebruiken in de routine obstetrische zorg. De zorgverleners moeten werken volgens de spelregels zoals vastgelegd in de gebruikersovereenkomst. Belangrijk hierbij zijn o.a. het beschermen van medische gegevens en persoonsgegevens conform de daarvoor geldende wet- en regelgeving.
Wat gebeurt er met de gegevens van de Mind2Care?
1. Zorg
Op de Persoonlijke GezondheidsOmgeving van MijnKind.online deelt de zwangeren het gegenereerde advies met haar verloskundig zorgverlener. Dit zijn de testuitslagen van de Mind2Care en deze worden behandeld conform andere medische testresultaten, zoals bloeduitslagen of echo-uitkomsten. De verloskundig zorgverlener beheert deze gegevens en is verantwoordelijk voor de zorgvuldigheid hiervan.
2. Kwaliteitsverbetering van de tool
De Stichting Mind2Care heeft de mogelijkheid een geanonimiseerde dataset in te zien voor kwaliteitsverbetering van het instrument. Deze dataset bevat geen tot de persoon herleidbare gegevens. De Stichting is verantwoordelijk voor het zorgvuldig beheren van deze gepseudonimiseerde data.
3. Wetenschappelijk onderzoek
Aan alle zwangere vrouwen die de vragenlijst invullen, vragen wij of wij hun gegevens mogen gebruiken voor onderzoek. Hun gegevens worden dan zonder hun naam bewaard. Dit heet ‘gepseudonimiseerd’. Met deze gegevens kan de Stichting Mind2Care de vragenlijst verder ontwikkelen en ook de zorg voor zwangere vrouwen verbeteren. Andere onderzoekers die deze gegevens willen gebruiken, moeten eerst een plan schrijven waarvoor zij deze gegevens willen gebruiken. Dit plan wordt door experts binnen de Stichting Mind2Care beoordeeld en daarna ook door de Medisch Ethische Toetsingscommissie (METC) van een universiteit. Zo zorgen wij ervoor dat de gegevens op een veilige en nuttige manier gebruikt worden.
Beschikbaarheid andere talen
De Stichting Mind2Care heeft het instrument door professionele vertalers laten vertalen.
Het Mind2Care instrument is beschikbaar in het Nederlands, Engels, Arabisch, Duits, Frans, Pools, Spaans, Turks en Tigrinya. Mocht u als zorgverlener merken dat er zwangeren zijn met een andere afkomst die de Mind2Care momenteel niet kunnen invullen, neem dan contact op met de Stichting Mind2Care.
E-learning
Als zorgverlener kun je een e-learning doorlopen (klik hier). Hierin wordt uitgelegd hoe Mind2Care werkt. Het duurt circa 20 minuten om de e-learning te doorlopen.